Panik Atak / Panıc Attack
PANİK ATAK NEDİR?
"Belli zamanlarda; durumlarda; süreyle meydana gelebileceği gibi beklenmedik bir anda da yineleyici bir biçimde; dakikalar içerisinde doruğa ulaşan yoğun korku ya da yoğun içsel sıkıntının bastırdığı bir durumdur" tanımı panik atağın en genel tanımı olarak kabul edilir. Ek olarak panik atakları, kaygı bozuklukları bağlamında ortaya çıkabileceği gibi diğer ruhsal bozukluklarda (örn; depresyon, travma sonrası stress bozukluğu, madde kullanım bozuklukları) ve birtakım sağlık durumlarında (örn; kalple ilgili, solunumla ilgili, dengeduyumsal (vestibüler), mide-bağırsaklarla ilgili) da ortaya çıkabilir.
Panik atağın farklı tanımları da yapılabilir:
- Panik atak bir algı yanılsamasıdır.
- Panik atak esnasında yaşanılan fizyolojik belirtiler sıklıkla yanlış yorumlanır. Kalp çarpıntısı, ellerin uyuşması, baş dönmesi gibi fiziksel belirtiler algı yanılmasına neden olup kişiye kalp krizi, beyin kanaması ve aklını yitirme/ aklının kontrolünü kaybetme/ çıldırma belirtileri gibi gelebilir.
- Panik atak bir alarm sistemidir.
- Panik atak süresinde ve sıklıkla sonrasında da kişi aslında "iyi değilsin, hiçbir şey yolunda değil, yolunda gitmeyen şeyler var, tehlike altındasın (duygusal, fiziksel, bilişsel olarak) "gibi düşüncelere olan inancı zorlantı yaşamasını sağlayacak denli yüksektir. Kişinin algıladığı tehlikeyi 'savaş /kaç' mekanizması ile çözmeye yönlendiren bir alarm sistemidir. Tehlike karşısında canlılar tehlike ile ya savaşmayı seçer ya da kaçmayı seçer.
- Panik atak bir birikimdir:
- Panik atak çocukluğumuzdan beri yaşadığımız ve bastırdığımız travmatik olay(ların)/ durum(ların)/ kişi(lerin) yarattığı olumsuz duygu ve düşünce birikimi ile ortaya çıkan bir patlama noktası olabilir. Panik atak esnasında kişinin yaşadığı ortamda, güncel yaşam olaylarında ya da geçmişte yaşanılan duyguların tetikleyicilerinin bulunduğu varsayılmaktadır.
Panik atağın ortaya çıkmasına neden olan olası faktörler nelerdir?
- Aşırı strese maruz kalmak ve başedememek
- Sınavlar ve mülakatlar ile baş etmek de zorlanmak
- Anksiyete (kaygı) belirtileri
- Zorlu hayat şartları
- Depresif belirtiler (halsizlik, isteksizlik, keyifsizlik, olumsuz duygu ve düşüncelerin artışı)
- Kazalar ve afetler
- Kayıp ve Yas
- İşsizlik
- İş yükünde artış/ iş yükündeki artış ile başedememek
- Olumsuz yaşam olayları
- Uyku ve beslenme bozuklukları
PANİK ATAK BELİRTİLERİ NELERDİR?
- Kalp çarpıntısı
- Terleme
- Titreme ya da sarsılma
- Soluğun daraldığı ya da boğuluyor gibi hissetme
- Göğüs ağrısı ya da göğüste sıkışma
- Bulantı ya da karın ağrısı
- Baş dönmesi, ayakta duramama, sersemlik ya da bayılacak gibi olma
- Uyuşmalar
- Denetimini yitirme ya da "çıldırma" korkusu
- Ölüm korkusu
PANİK ATAK(LAR) NE KADAR SÜRÜYOR?
Kişinin atakları yaşarken hissettiği zaman kavramı ile gerçekte olan zaman kavramı arasında fark mevcuttur. Panik atak yaşayan kişiye zaman oldukça yavaş ilerliyor gibi gelmektedir. Fizyolojik olarak panik atak maksimum 30 dakika sürmektedir ancak kişinin yanlış inançları (hiç bitmeyecek, kaç saat oldu hala geçmedi, bunu hep ömrüm boyunca böyle yaşayacağım gibi) sebebi ile bu süre uzamakta ve zonlantı hali devam etmektedir.
PANİK ATAK YAŞAYAN BİRİ İLE KARŞILAŞTIYSANIZ NE YAPMALISINIZ?
Eğer etrafınızda birisi panik atak yaşıyorsa o anda hissettiği ve engel olamadığı yoğun kaygı yüzünden sağlıklı düşünemeyebilir.
- Kişi ile kısa ve basit cümleler kurarak konuşun. Cümleleriniz emir kipi ile kurulan cümleler olmalıdır,
Buraya otur (oturabileceği kalabalık olmayan mümkünse açık havada bir yerde oturmasını sağlayın)
Güvendesin (yalnız değilsin, sana destek olabilecek kişi(ler) var
Sağlık ekibi çağırabiliriz ancak kendine zaman tanı
Kişiye istikrarlı bir şekilde yapabileceği fiziksel hareketleri tekrarlamasını isteyin ve bu harekete odaklanmasını sağlayın (örn. kollarını kaldırıp indirmek )
Kişiye "birlikte nefes alıp vermeye çalışalım, benim nefes alışverişim gibi nefes alıp vermeyi dene lütfen" diyebilirsiniz.
Panik atak yaşayan kişinin yanında durun ve siz sakinliğinizi koruyun.
PANİK ATAK İLE BAŞETME YOLLARI NELERDİR?
Ilk olarak zorlantı yaşadığınız durumlar ile ilgili (baş dönmesi, mide bulantısı, el/ayak titremesi, kalp hızında artış hissetme, nefes alıp vermede güçlük gibi) alanında uzman profesyonel/lere (hekim/lere) başvurmalısınız.
Yaşadığınız zorlantı durumlarının (baş dönmesi, mide bulantısı, el/ayak titremesi, kalp hızında artış hissetme, nefes alıp vermede güçlük gibi) herhangi bir fizyolojik sebebinin olmadığı bilgisinin ardından psikoterapi sürecine başlamak;
- Panik atağın fiziksel, duygusal, davranışsal ve bilişsel belirtilerini anlamak
- Panik atağın belirtileri ile gelişen algı problemlerini (yanlış yorumları) yeniden düzenlemek
- Panik atağın sürmesini sağlayan tetikleyicileri keşfetmek
- Panik atağın ortaya çıkmasına neden olan olay/ları keşfedip yeni başetme mekanizması geliştirebilmesini sağlamak.
PANIC ATTACK
The most general definition of panic attack could be stated as '' It can occur at certain times and situations, or in an unexpected time, recurrently; increasing within minutes of intense fear or intense inner case distress experienced ". In addition to anxiety disorders, panic attacks can occur in the context of other mental disorders (e.g. depression, posttraumatic stress disorder, substance use disorders and other health conditions (e.g. heart-related, respiratory-related, balance-related, and gastrointestinal-related) can also occur.
Different definitions of panic attacks can also be made as the followings:
- Panic attack is an illusion of perception
- Physiological symptoms experienced during panic attacks are often misinterpreted. Physical symptoms such as heart palpitations, numbness of the hands, dizziness may cause illusory perception and may appear to the person as signs of heart attack, brain hemorrhage and loss of control over the mind.
- Panic attack is an alarm system.
- In the process of panic attacks, one often has a high belief in thoughts such as "you are not good, nothing is in order, there are things that are not going well, you are in danger (emotionally, physically, cognitively)". It is an alarm system that directs the person to solve the perceived danger with a 'fight / run' mechanism. In case of a danger, all creatures prefer either to fight against it or escape.
- Panic attack is a mixture of different suppressed feelings
- Panic attacks might be an explosion point of negative emotions and thoughts experienced by the traumatic event (s) / situation (s) / person (s) and suppressed since our childhood. It is assumed that panic attack is triggered by one's living environment, current life experiences or past feelings.
What are the causes of panic attacks?
- Excessive stress and inability to cope with it
- Difficulty in dealing with exams and interviews
- Anxiety symptoms
- Challenging life conditions
- Depressive symptoms (weakness, reluctance, malaise, increased negative emotions and thoughts)
- Accidents and disasters
- Death and mourning
- Unemployment
- Increase in workload / inability to cope with increase in workload
- Adverse life events
- Sleep and eating disorders
What are the symptoms of panic attacks?
- Heart palpitations
- Sweating
- Tremors or shaking
- Shortness of breath
- Chest pain or chest tightness
- Nausea or abdominal pain
- Dizziness, inability to stand, being dizzy or fainting
- Numbness
- Fear of losing control or "freaking out"
- Fear of death
How long do panic attacks last?
There is a difference between the concept of time that person feels when experiencing panic attacks and the concept of time that is actually happening. Time goes by very slowly to the person who is having a panic attack. Physiologically, panic attacks last a maximum of 30 minutes. However, due to holding on the false beliefs (e.g. panic attacks will never end, it has been so long that it is still with me, I will have to live with this feeling for a life time etc.) the panic attack is experienced for an extended period of time.
What should we do if we encounter someone with a panic attack?
If someone is having a panic attack around you, they may not be able to think clearly because of the intense anxiety they would have at that moment.
Talk to the person in short and simple sentences. Your sentences should be in imperative mood:
- You may sit here
- You are safe
- We can call health care team but take your time.
- Show the person the physical exercises he/she can do consistently and let her/him focus on these exercises (e.g. raising and lowering his arms)
- You could tell the person, "let's try to breathe together, please try to breathe as I do."
Please stand by the person who is having a panic attack and stay calm during this process.
What are the ways to cope with panic attack?
First of all, you should consult to experts (doctors) if you have these difficulties; dizziness, nausea, shaking, increased heart rate, shortness of breathing. After making sure that the conditions (dizziness, nausea, shaking, increased heart rate, difficulty breathing) are not related to any physiological reasons, you shall start the psychotherapy process by:
- Understanding the physical, emotional, behavioral and cognitive symptoms of panic attacks,
- Rearranging the misunderstandings that developed with the symptoms of panic attacks,
- Discovering the causes that continue to trigger the panic attacks
- Developing a mechanism that allows you to overcome the panic attacks