Webmail
Webmail
Haberler
Paylaş
Işık Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Ekonomi Bölümü, Türkiye'de üniversite mezunlarının aylık kazançlarını ve gelir düzeylerini belirleyen faktörleri araştırdı. Araştırma, çarpıcı sonuçları da ortaya koydu.
Işık Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Ekonomi Bölümü Başkanı Doç. Dr. Serhat Koloğlugil, Ekonomi Bölümü Dr. Öğretim Üyeleri Özlem İnanç ve Z. Bilgen Susanlı yönetimindeki araştırma, İktisadi ve İdari Bilimler, Fen Edebiyat, Mühendislik ve İletişim fakülteleri mezunu ve ağırlıklı olarak özel sektördeki 81 ilden 972 üniversite mezunu çalışanla gerçekleştirildi.
2011 – 2017 yılları arası (2011 – 2017 mezunları dahil olmak üzere) mezun olmuş, 22 – 34 yaş üstü arasında, ağırlıkla özel sektörde olmak üzere halihazırda tam zamanlı bir işte çalışan, 81 ilde ikamet eden kadın ve erkek, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Beşeri ve Sosyal Bilimler ile Mühendislik Fakültelerinden herhangi birinde örgün eğitimini tamamlamış üniversite mezunlarını kapsayan araştırma 3 buçuk ayda tamamlandı.
Araştırmada; cinsiyet, medeni durum, mezun olunan lise türü, mezun olunan fakülte, yabancı dil, babanın eğitim durumu, üniversite mezuniyet ortalaması, mezun olunan üniversitenin URAP sıralaması, toplam çalışma süresi, yüksek lisans, öğrenim programı, üniversite tipi, çalışma deneyimi, öğrencilik hayatı, yurtdışı değişim programları ve staj deneyiminden oluşan 16 değişkendeki veriler esas alındı. İşte o faktörler ve üniversite mezunlarının gelirlerine etkileri:
Cinsiyet: Araştırmaya göre; kadınların en düşük aylık gelir kategorisinde (0 – 2000 TL) yer alma ihtimali ortalama olarak erkeklerden %11,2 oranında daha fazla. Kadınların en yüksek aylık gelir kategorisinde (6000 TL'den yüksek) yer alma ihtimali ise erkeklere kıyasla %6,1 oranında daha düşük. Sonuçlara göre; aynı üniversiteden ve aynı bölümden mezun ve aynı niteliklere sahip olsanız bile kadınsanız, gelir düzeyi açısından dezavantajlı durumdasınız.
Medeni Durum: Üniversite mezunusunuz ve evlisiniz. Bu durumda bekârlara göre şanslısınız. Çünkü araştırma sonuçlarına göre; evli olanların en düşük gelir (0 – 2000 TL) gelir kategorisinde olma ihtimali, evli olmayanlara kıyasla %3,5 oranında daha az. Evli olanların en yüksek gelir (6000 TL'den yüksek) kategorisinde olma ihtimalleri evli olmayanlara kıyasla %2 oranında daha fazla. Özetle; evliyseniz en düşük gelir kategorisinde yer alma ihtimaliniz bekârlara göre daha az, en yüksek gelir kategorisinde yer alma ihtimaliniz ise bekârlara göre daha yüksek.
Mezun Olunan Lise Türü: Araştırmaya göre üniversite mezunlarının, mezunu oldukları lise türleri arasında sadece 'meslek lisesi' mezunu olmanın, tüm gelir kategorileri içinde anlamlı bir etkisi bulunuyor. Buna göre; bir düz lise mezununa kıyasla meslek lisesi mezunlarının en düşük gelir (0 – 2000 TL) kategorisinde yer alma ihtimalleri %7 oranında daha fazla. Aynı karşılaştırmada, Meslek Lisesi mezunlarının en yüksek gelir (6000 TL'den yüksek) kategorisinde yer alma ihtimalleri ise düz lise mezunlarına kıyasla %2,7 oranında daha az. Bu sonuçlara göre; düz lise mezunları, meslek lisesi mezunlarına kıyasla daha avantajlı. Yine araştırmaya göre; Anadolu ve Fen Liseleri mezunu olmakla, düz lise mezunu olmak arasında gelir düzeyi açısından istatiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuyor.
Mezun Olunan Fakülte: Araştırmada referans kategori olan İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesine kıyasla (İİBF), tüm gelir kategorileri için Mühendislik veya İletişim Fakültesi mezunu olmanın istatistiksel olarak anlamlı etkileri bulundu. Buna göre, bir İİBF mezununa kıyasla bir Mühendislik Fakültesi mezununun en düşük gelir (0 – 2000 TL) kategorisinde yer alma ihtimali %8,4 oranında daha az. İletişim mezunlarının ise bir İİBF mezununa kıyasla bu en düşük gelir (0 – 2000 TL) kategorisinde yer alma ihtimalleri %10 oranında daha fazla. Benzer bir şekilde, İİBF mezunlarıyla karşılaştırıldığında Mühendislik Fakültesi mezunlarının en yüksek gelir (6000 TL'den yüksek) kategorisinde bulunma ihtimalleri %5,5 oranında daha fazla, İletişim Fakültesi mezunlarının ise %2,4 oranında daha az. Mühendislik okuduysanız, yüksek gelir kategorisinde yer alma ihtimaliniz İİBF mezunlarına kıyasla önemli ölçüde fazla. Eğer İletişim Fakültesi mezunuysanız, bu ihtimal bir İİBF mezunundan daha az.
Yabancı Dil: Araştırmaya göre bir üniversite mezunun yabancı dil bilip bilmemesi tüm gelir kategorileri açısından anlamlı bir fark yaratıyor. Yabancı dil bilen bir üniversite mezununun diğer açılardan kendisine eşit bir mezuna kıyasla, en düşük gelir kategorisinde yer alma ihtimali %8 oranında daha düşük. Bu kişinin en yüksek gelir kategorisinde yer alma ihtimali aynı karşılaştırmada %3,1 oranında ise daha fazla.
Babanın Eğitim Durumu: Babanın üniversite veya yüksek lisans mezunu olması tüm gelir kategorileri açısından etkili bir faktör. Örneğin; babanız yüksek lisans mezunuysa, babası ilkokul mezunu bir arkadaşınıza kıyasla en düşük gelir kategorisinde olma ihtimaliniz %13,8 oranında daha düşük durumda. Babanız yüksek lisans yapmamış bir üniversite mezunu olduğunda da en düşük gelir kategorisinde olma ihtimaliniz, bu arkadaşınıza kıyasla %7 oranında yine daha düşük. Benzer bir şekilde, babanız yüksek lisans mezunuysa, babası ilkokul mezunu olan arkadaşınıza göre en yüksek gelir kategorisinde olma ihtimaliniz %12,4 oranında daha fazla. Bu ihtimal babanız sadece üniversite mezunuysa, arkadaşınıza göre %3,8 oranında daha yüksek durumda.
Üniversite Mezuniyet Ortalaması: Araştırmaya göre lisans mezuniyet ortalaması sadece en yüksek ortalama (3.50 ve üstü) kategorisinde ise aylık gelire etkisi açısından bir anlamı var. Buna göre, ortalaması 2.00 - 2.50 arası olan bir kişiye kıyasla, ortalaması 3.50'nin üzerinde olan bir kişinin en düşük gelir kategorisinde yer alma ihtimali %4,9 oranında daha düşük durumda. Böyle bir kişinin en yüksek gelir kategorisinde yer alma ihtimali ise %4 oranında daha yüksek.
Toplam Çalışma Süresi: Beklendiği üzere, kişinin toplam çalışma süresinin artması, genel olarak düşük gelir kategorisinde yer alma ihtimalini azaltırken, yüksek gelir kategorisinde yer alma ihtimalini ise arttırıyor. Örneğin, 1-2 yıl arası çalışan bir kişiye oranla, kişinin 4 yıl üstü çalışma deneyiminin olmasının en düşük gelir kategorisinde yer alma ihtimalini %16,3 oranında azalttığı saptanmış durumda. Aynı karşılaştırmada çalışma deneyimi 4 yıl üstü olan bir kişinin en yüksek gelir kategorisinde yer alma ihtimali ise % 7,7 oranında daha fazla.
Yüksek Lisans: Bir üniversite mezununun yüksek lisans yapıp yapmaması, araştırmaya göre en düşük gelir kategorisinde yer alma ihtimalinizi %3,9 oranında azaltıyor. Ancak yine sonuçlara göre; bu etki en yüksek gelir kategorileri için istatistiksel anlamlılığını az bir farkla da olsa kaybediyor. (Örneğin, yüksek lisans yapmış olmanız en yüksek gelir seviyesinde yer alma ihtimalinizi %2,5 oranında arttırıyor, ancak bu etki, araştırmadaki %5'lik anlamlılık seviyesi testini geçememiş durumda.) Sonuç olarak analizde yüksek lisans yapmanın aylık gelire olumlu bir etkisi olduğu saptanmış olsa da, yüksek gelir kategorileri için bu etkinin ancak 'sınırda' bir anlamı bulunuyor.
Araştırma sonuçlarına göre; kişinin lisans eğitimini tamamladığı üniversitenin URAP sıralaması, farklı gelir kategorileri için farklı etkiler ortaya koyuyor. Örneğin; en düşük gelir kategorisi için, mezun olunan üniversitenin URAP sıralamasının düşmesi, kişinin bu kategoride yer alma ihtimalini arttırıyor. Fakat bu artış istatistiksel olarak anlamlı olsa da miktar olarak çok düşük bir artışa (%0,2) denk düşüyor. Üniversitenin URAP sıralaması bir de ikinci en yüksek gelir kategorisi için anlamlı ancak yine düşük (%0,2) bir etki yapıyor. Özetle; mezun olunan üniversitenin URAP sıralamasının, kişinin en yüksek gelir kategorisinde olma ihtimalini arttırması konusunda anlamlı bir etkiye rastlanmamıştır.
Araştırmadaki değişkinlerden olan ve öğrenim programı (Mezun olunan üniversitenin birinci veya ikinci öğrenim olması), üniversite tipi (Mezun olunan üniversitenin devlet veya vakıf üniversitesi olması), çalışma deneyimi (Üniversite sırasında yarı-zamanlı çalışmış olmak), öğrencilik hayatı (Öğrencilik yıllarında çeşitli ders dışı faaliyetlere katılmış olmak), yurtdışı değişim programları (Erasmus vb. değişim programlarına katılmış olmak) ile öğrencilik yıllarında staj deneyiminden oluşan diğer 6 değişkenin ise hiçbir gelir kategorisi için anlamlı bir etki yaratmadığı sonucu ortaya çıkmış durumda.
Raporun Tamamı İçin:
http://hdl.handle.net/11729/1654
